Είναι αλήθεια ή όχι η άποψη ότι η υπερλειτουργία του εγκεφάλου αδυνατίζει;;;
Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος.
Ο εγκέφαλος του ανθρώπου σε κατάσταση ηρεμίας, όταν ασχολείται δηλαδή μόνον με τις βασικές μας λειτουργίες δηλαδή με την αναπνοή, την πέψη, την θερμορύθμιση κ.ά. καταναλώνει έως και το 25% της συνολικής ενέργειας του σώματος καίγοντας βασικά γλυκόζη. Αυτό μεταφράζεται σε 350-450 θερμίδες την ημέρα για μια μέσης ηλικία γυναίκα ή άνδρα. Εάν αυτό είναι αλήθεια τότε ο εγκέφαλος είναι το ποιο ενεργοβόρο όργανο του οργανισμού μας μια και αποτελεί μόνο το 2% του βάρους του σώματος μας. Στα παιδιά μάλιστα κάτω από την ηλικία των 10 ετών η κατανάλωση ενέργειας του εγκεφάλου μπορεί να φθάσει και το 60% της ενέργειας του σώματος. Αυτό δεν έχει βρεθεί μόνο στον άνθρωπο αλλά σύμφωνα με κάποιες μελέτες το ίδιο φαίνεται ότι συμβαίνει και στα ζώα (https://doi.org/10.1073/pnas.1505913113).
Στο ερώτημα γιατί ο εγκέφαλος χρειάζεται αναλογικά τέτοια τεράστια ποσά ενέργειας η απάντηση είναι απλή αν και σπάνια το σκεπτόμαστε. Αυτή η τεράστια αναλογικά ενεργειακή κατανάλωση οφείλεται, σύμφωνα με τους νευροφυσιολόγους, στο ότι οι συνάψεις του εγκεφάλου για να λειτουργήσουν και να στείλουν εκατομμύρια ηλεκτρικά μηνύματα σε κάθε σημείου του εγκεφάλου κάθε λεπτό χρειάζονται τεράστιο ποσό ενέργειας. Όλες αυτές οι διαδικασίες που περιγράφουμε και αφορούν την μεταφορά χιλιάδων ιόντων κάθε στιγμή μέσα και έξω από την κυτταρική μεμβράνη κάθε νευρικού κυττάρου θεωρούνται από τις πιο ακριβές διαδικασίες σε ενέργεια του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος.
Θα πρέπει να σκεφτούμε ακόμη ότι ο εγκέφαλός μας ουδέποτε πραγματικά ξεκουράζεται, ακόμη και όταν κοιμόμαστε εξακολουθεί να εργάζεται και να απαιτεί καύσιμα για να διατηρήσει τις βασικές λειτουργίες του σώματος. Τα καύσιμα αυτά μεταφέρονται από τα διάφορα κύτταρα τα οποία και αυτά καταναλώνουν ενέργεια που χρεώνεται στην λειτουργία του εγκεφάλου.
Υπάρχουν όμως και περίοδοι κατά τις οποίες ο εγκέφαλος μας χρειάζεται να μάθει κάτι καινούργιο, τότε η κατανάλωση της ενέργειας αυξάνεται. Όταν αυτό κατανοηθεί και γίνει πλέον ρουτίνα τότε το ενεργειακό κόστος του εγκεφάλου μειώνεται. Παρόλα αυτά, οι ειδικοί τονίζουν ότι δεν πρέπει να υπερβάλλουμε, η εκμάθηση μιας νέας εργασίας, η εκμάθηση μιας νέας γλώσσας ή η εκτέλεση ενός δύσκολου πνευματικά έργου δεν είναι στην πραγματικότητα η πιο ενεργοβόρα διαδικασία του εγκεφάλου και μάλιστα πολλοί πιστεύουν ότι είναι μάλλον μικρή σε σύγκριση με την υπόλοιπη συνολική κατανάλωση ενέργειας του εγκεφάλου για τις κλασικές εργασίες που εκτελεί (https://doi.org/10.1098/rsos.181393).
Οι ειδικοί πάντως επιμένουν ότι για να αδυνατίσετε απλώς ενεργοποιώντας τον εγκέφαλο σας και σκεπτόμενοι δύσκολα θέματα για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι μάλλον αδύνατο. Ο μόνος τρόπος για να επιτύχετε κάτι τέτοιο είναι ο κλασικός δηλαδή χρειάζεται να τροποιήσετε αφενός την διατροφή σας σε ποσότητα και ποιότητα και αφ ετέρου να αυξήσετε και την κινητικότητα σας. Το να κάθεστε απλώς σε μια πολυθρόνα και να σκέφτεστε το πιθανόν μέλλον του κόσμου, δεν αδυνατίζει. Παρόλα αυτά θα μπορούσε κάποιος να συστήσει ότι ίσως όταν χρειάζεται να ασχοληθούμε με μία έντονη πνευματική διαδικασία ένα σοκολατάκι ή/και ένας βαρύς γλυκός καφές θα ήταν κάποια λύση.