Η Βουτιλινική Νευροτοξίνη (Botox).
Η βουτιλινική τοξίνη είναι ένα παράγωγο του Clostridium botulinum. Πρόκειται για ένα αναερόβιο βακτηρίδιο το οποίο ευρίσκεται στο έδαφος και τo νερό και τους σπόρους του βρίσκει κάποιος στα φρούτα, τα λαχανικά και τα θαλασσινά. Το βακτηρίδιο, όταν αναπτύσσεται σε κατάλληλο περιβάλλον παράγει την βουτιλινική νευροτοξίνη, που θεωρείται από τις πιο δηλητηριώδεις και επικίνδυνες τοξίνες που υπάρχουν στην γη. Ενα γραμμάριο βουτιλινικής τοξίνης μπορεί να σκοτώσει 1.000.000 ανθρώπους και 2 κιλά μπορούν να εξοντώσουν όλο τον πληθυσμό της γης. Η νευροτοξίνη στα ζώα και τον άνθρωπο αναστέλλει την έκλυση ακετυλχολίνης και προκαλεί χαλαρή παράλυση των προσβεβλημένων μυών. Υπάρχουν 7 τύποι βουτιλινικής τοξίνης (A, B, C1, D, E, F και G). Η βουτιλινική τοξίνη Α κυκλοφόρησε πρώτη στις ΗΠΑ με το όνομα Botox, από την φαρμακευτική εταιρεία Allergan.
Η χρήση της βουτιλινικής νευροτοξίνης στην πλαστική χειρουργική είναι μια καθημερινή πρακτική και πολλές γυναίκες του άμεσου περιβάλλοντός μας την έχουν ήδη υποστεί. Αντίθετα η χορήγησή της για τη θεραπεία του πόνου δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στην Ευρώπη, ενώ στις ΗΠΑ και τον Καναδά εφαρμόζεται (off-label) από πολλούς.
Αν και η βασική παυσίπονη δράση της οφείλεται στην μυϊκή χαλάρωση του σπασμού των γραμμωτών μυών που προκαλεί, με αποτέλεσμα την καλύτερη αιμάτωση των ίδιων αλλά και των παρακειμένων μορίων, μελέτες έδειξαν ότι πρέπει να δρά και στους αλγοϋπόδοχείς, όπως και στην αναστολή της νευρογενούς φλεγμονής. (Mense S. 2004).
Ανεπιθύμητες ενέργειες μετά από μια τοπική ένεση δεν είναι ιδιαίτερα πολλές. Συνήθως εμφανίζεται ένα σύνδρομο που μοιάζει με κοινό κρυολόγημα, αλλά και πονοκέφαλος, αδυναμία, διάρροια και κοιλιακό άλγος.
Η βουτιλινική τοξίνη έχει χρησιμοποιηθεί για την θεραπεία πολλών και διαφορετικής αιτιολογίας παθήσεων του οργανισμού που συνοδεύονταν από πόνο. Εχει χορηγηθεί για ημικρανίες και οσφυαλγία αλλά και για πόνους αιμορροϊδων, με άλλοτε άλλα αποτελέσματα. Η διάρκεια θεραπείας, η δοσολογία και ο τρόπος χορήγησης διαφέρει σε κάθε μελέτη. Το 2016 η FDA ενέκρινε την χορήγηση βουτιλινικής τοξίνης για την θεραπεία της δυσκαμψίας των αρθρώσεων της ποδοκνημικής και του άκρου ποδός από σπαστικότητα του κάτω άκρου (Anderson P. 2016).
Η χορήγησή της για τη θεραπεία της οσφυαλγίας δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στην Ευρώπη, ενώ στις ΗΠΑ και τον Καναδά εφαρμόζεται από πολλούς, παρ’ όλοπου τόσο η FDA όσο και η αντίστοιχη καναδική αρχή δεν έχουν δώσει ποτέ την έγκρισή τους. Πιστεύεται ότι το φάρμακο μπορεί να βελτιώσει τον μυϊκό σπασμό, την ισχαιμία και την τοπική φλεγμονή στην περιοχή της οσφύος. Πρόσφατα, σε ένα άρθρο γραμμένο από τους επιστήμονες της Cochrane Library, ενός μη κυβερνητικού, μη κερδοσκοπικού και ανεξάρτητου από διάφορα συμφέροντα οργανισμού, ετέθη το θέμα με πλήρη σοβαρότητα και ξεκίνησε μια αναζήτηση σχετικών μελετών σε όλες τις γνωστές βάσεις δεδομένων. Η επιτροπή, στηριζόμενη στα αποτελέσματα 3 μόνον μελετών, που τις θεωρεί με τα πιο αυστηρά κριτήρια ως τις πιο αξιόλογες και αφού έχει απορρίψει 17 άλλες, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται να γίνουν ακόμη πολλές καλά σχεδιασμένες μελέτες για να βγεί κάποιο θετικό ή αρνητικό συμπέρασμα (Waseem Z, et al. 2011).
Μια γερμανική πολυκεντρική, διπλή τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη που ερεύνησε την αποτελεσματικότητα της βουτιλινικής τοξίνης σε κεφαλαγίες τάσης δεν έδειξε σημαντικά αποτελέσματα υπέρ της βουτιλινικής τοξίνης πλην μιας μικρής πιθανής μείωσης της διάρκειας των επεισοδίων (Straube A., et al. 2008).
Στην βιβλιογραφία αναφέρεται ακόμη η θεραπεία του συνδρόμου του απιοειδούς μυός (pyriformis syndrome) με ενέσεις βουτιλινικής τοξίνης. Πρόκειται για ένα σύνδρομο που για πολλούς δεν είναι σίγουρο ότι υφίσταται και οφείλεται στην παγίδευση του ισχιακού νεύρου από τον απιοειδή μυ. Ο απιοειδής μυς εκφύεται οδοντωτά από την πρόσθια και έξω επιφάνεια του ιερού και από τον δεύτερο, τρίτο και τέταρτο ιερό σπόνδυλο Ι2-I4. Αφού καλύψει την πρόσθια επιφάνεια της ιερολαγόνιας άρθρωσης, εξέρχεται από την πύελο μέσω του ισχιακού τρήματος και καταφύεται στην άνω επιφάνεια του μεγάλου τροχαντήρα, πολλές φορές μαζί με τον έσω θυροειδή μυ. Η παγίδευση του απιοειδούς μυός εκδηλώνεται με πόνο στον γλουτό με αντανάκλαση στο σύστοιχο οπίσθιο μηρό. Ο πόνος αρκετές φορές επεκτείνεται και κάτω από το γόνατο έως και την οπίσθια επιφάνεια της κνήμης ή τον άκρο πόδα. (Γουλές Α.Β., και συν. 2007). Αντίστοιχα θετικά ευρήματα έχουν αναφερθεί και με ένα άλλο περίεργο αλγεινό σύνδρομο της ίδιας περιοχής, το μυοπεριτονιακό σύνδρομο πόνου. Προκαλείται δηλαδή χρόνιος σπασμός του μυός, σύμφωνα με τον ορισμό των μυοπεριτονιακών συνδρόμων ο οποίος μπορεί να αντιμετωπιστεί με ενέσεις στα ενεργά σημεία πυροδότησης (trigger points) (Childers M.K. , et al. 2002).
Την τελευταία 5ετία η FDA έχει δώσει την έγκρισή της για την χρησιμοποίηση του botox σε διάφορες παθήσεις που προκαλούν πόνο όπως: 1) Για χρόνιες ημικρανίες (Botox Injection AnabotulinumtoxinA For Chronic Migraine Headaches
Prevention Approved By FDA, MNT Press Release, 16 October 2010. Retrieved 11 February 2014). 2) Για την σπαστικότητα του άνω άκρου μετά από εγκεφαλικό
επεισόδιο (FDA 2014). 3) Για την ιδιοπαθή αυχενική στροφική δυστονία (United States 2014) και για άλλες ανώδυνες παθήσεις όπως π.χ. η υπερλειτουργική κύστη.
Η διάγνωση και θεραπεία των συνδρόμων πόνου των σκελετικών μυών αποτελεί τις περισσότερες φορές μια δοκιμασία για τον γιατρό και τον ασθενή. Σε αυτό τον χώρο η θεραπεία με τοπικές ενέσεις βουτιλινικής τοξίνης έχει δώσει κάποια αποτελέσματα.
Από το βιβλίο " Χρόνιος Πόνος" του Δρ Αχιλ. Γεωργιάδη.