Ο πόνος είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης εμπειρίας. Για τους περισσότερους, ο πόνος είναι ένα κοινό καθημερινό φαινόμενο και γενικά ορίζεται ως «μια δυσάρεστη αισθητηριακή και συναισθηματική εμπειρία που σχετίζεται με πραγματική ή δυνητική βλάβη των ιστών, ή περιγράφεται με όρους μιας τέτοιας βλάβης» (Merskey & Bogduk, 1994). Ο ορισμός αυτός αναγνωρίζει μια σειρά από ψυχολογικά χαρακτηριστικά του πόνου και κυρίως αναγνωρίζει ότι ο πόνος είναι ουσιαστικά ένα συναισθηματικό γεγονός.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου είτε νευροπαθητικού είτε φλεγμονώδους θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολη, διότι σύμφωνα με την παθοφυσιολογία του, τα φάρμακα πρέπει να στοχεύουν και στην περιφέρεια, εκεί που δημιουργείται η βλάβη και στις συνάψεις του νωτιαίου μυελού, αλλά και στον εγκέφαλο, μιας και το ψυχολογικό υπόβαθρο στον χρόνιο πόνο είναι εξαιρετικά σημαντικό. Με αυτό το δεδομένο η θεραπεία του αφορά σε μια κλιμακωτή διαδικασία. Ξεκινά με την φαρμακευτική και φυσική θεραπεία, ενισχύεται με την ψυχολογική υποστήριξη και συνεχίζει, εάν χρειαστεί, και σε άλλες, περισσότερο επεμβατικές θεραπευτικές μεθόδους, οι οποίες εφαρμόζονται σε περίπτωση που οι προηγούμενες αποτύχουν.
Συναισθήματα και καταστάσεις φόβου και κατάθλιψης συνδέονται συχνά με το βίωμα του πόνου. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα το βίωμα του πόνου, το πόσο έντονος ή ανεκτός είναι, και το πώς επηρεάζει τελικά τη συμπεριφορά μας, είναι κάτι το οποίο δύσκολα μπορεί κανείς να προβλέψει μέσω της ιατρικής διάγνωσης, μιας και πρόκειται για μια υποκειμενική εμπειρία, την οποία ο καθένας μας βιώνει διαφορετικά.
Ο χρόνιος πόνος είναι για πολλούς μία δυσάρεστη εμπειρία, η οποία χαρακτηρίζεται από αίσθημα αγωνίας και δυσφορίας. Για πολλούς πάσχοντες, η ιατρική αντιμετώπιση μόνη της συχνά δεν είναι επιτυχής στην ανακούφιση από τον χρόνιο πόνο ή στη βελτίωση των συναισθηματικών επιπτώσεων που επιφέρει. Η ψυχολογική εμπειρία των ασθενών σε σχέση με τον πόνο, τα πρότυπα συμπεριφοράς που υιοθετούν, και οι συναισθηματικές και κοινωνικές επιδράσεις αυτών, είναι κρίσιμης σημασίας για τη διαχείριση των περισσοτέρων περιπτώσεων.
Ο πόνος έχει σημαντική επίπτωση στην καθημερινή μας λειτουργία και αυτές οι παράμετροι θα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της θεραπείας, στο σχήμα «ιατρική αντιμετώπιση – ψυχολογική υποστήριξη». Υιοθετώντας μια ολιστική στάση απέναντι στις φυσιολογικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές διακυμάνσεις που προκαλεί ο χρόνιος πόνος, μπορούμε να πετύχουμε σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητά μας. Ο χρόνιος πόνος μπορεί να προκαλέσει σωματικό και ψυχολογικό stress και η συνεχής δυσφορία που τον συνοδεύει μπορεί να οδηγήσει σε θυμό και απογοήτευση είτε με τον εαυτό μας ή με τους αγαπημένους μας. Εξ' ορισμού άλλωστε, ο χρόνιος πόνος είναι ο πόνος που διαρκεί περισσότερο από έξι μήνες και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο αντιμετωπίζει την καθημερινή του ζωή.
Ψυχολογικοί παράγοντες όπως η διάθεση αλλά και οι πεποιθήσεις κάποιου για τον πόνο καθώς και η καθημερινή στάση στην αντιμετώπισή του, παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του χρόνιου πόνου. Δεδομένου ότι ο πόνος επιμένει, το άτομο μπορεί να αναπτύξει αρνητικές πεποιθήσεις για την κατάστασή του (π.χ., «δεν πρόκειται να βελτιωθώ») ή αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό του (π.χ., «είμαι βάρος στην οικογένειά μου», «δεν μπορώ να λειτουργήσω»). Αυτοί οι τύποι των σκέψεων, μαζί με τη μειωμένη συμμετοχή σε δραστηριότητες, μπορεί να μας οδηγήσουν σε έντονο αίσθημα άγχους, αγωνίας ή και κατάθλιψης. Όλα τα παραπάνω τροφοδοτούν και ενισχύουν τον κύκλο του πόνου. Το γεγονός ότι ψυχολογικοί παράγοντες έχουν και αυτοί αντίκτυπο στην εμπειρία του χρόνιου πόνου, ενισχύει την πρόταση για ταυτόχρονη ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη στα θέματα αυτά.
Όπως οι γιατροί παρέχουν θεραπεία για τις φυσικές διαστάσεις του χρόνιου πόνου, οι ψυχολόγοι είναι αντίστοιχα εκπαιδευμένοι για να μας βοηθήσουν να διαχειριστούμε τις διανοητικές και συναισθηματικές πτυχές αυτής της συχνά εξουθενωτικής κατάστασης. Η ψυχολογικές παρεμβάσεις αφορούν πολλά και διαφορετικά επίπεδα δράσης, συμβάλλοντας έτσι αποτελεσματικότερα στην αντιμετώπιση των ζητημάτων του χρόνιου πόνου. 'Ετσι, οι τρόποι αντιμετώπισης ποικίλουν και αφορούν τη συμβουλευτική σε ατομικό επίπεδο, την ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς μέσα από ομαδικές διαδικασίες (ομάδες με άτομα που μοιράζονται κοινές εμπειρίες) αλλά και την εκπαίδευση της οικογένειας του ασθενούς ώστε οι οικείοι του να είναι ενήμεροι και να μπορέσουν να συμβάλλουν αποτελεσματικά, από την πλευρά τους, στην διαχείριση μιας τέτοιας κατάστασης.
Εκτός, λοιπόν, από τις διάφορες ιατρικές θεραπείες για την ανακούφιση του χρόνιου πόνου, όπως τα παυσίπονα φάρμακα ή η φυσικοθεραπεία, η ψυχική και η συναισθηματική μας ευεξία είναι εξίσου σημαντική. Με την κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη και συγκεκριμένες ψυχολογικές τεχνικές μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα την επίπονη αυτή κατάσταση.