Ποιοι πάσχουν περισσότερο από Οστεοπόρωση οι αστοί ή οι αγρότες;

Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, Ρευματολόγος

Στην διεθνή βιβλιογραφία η Οστεοπόρωση έχει μελετηθεί από πλευράς φύλου, ηλικίας, φυλής, κληρονομικότητας και οικογενειακού ιστορικού, σωματοδομής, οικογενειακής κατάστασης, κλιματικού περιβάλλοντος, διαφόρων παθήσεων, επιπέδου εκπαίδευσης, διατροφής, χρήσης οινοπνεύματος και καπνού, στα transgender (φυλομεταβατικά) άτομα και σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Ένα αίτιο το οποίο είναι ίσως σημαντικό αλλά δεν έχει μελετηθεί πολύ είναι η διαφορά, εάν υπάρχει, μεταξύ  του επιπολασμού της Οστεοπόρωσης στον αστικό και στον αγροτικό πληθυσμό. Στην επιδημιολογία,  επιπολασμός ονομάζεται η διαφορά η οποία προκύπτει από την διαίρεση του αριθμού των ατόμων που βρέθηκαν να έχουν το θέμα που μελετάμε ως προς τον συνολικό αριθμό των ατόμων που μελετήθηκαν. Εκφράζεται συνήθως σε ποσοστά.

Τις περισσότερες, αλλά όχι πάντα και καλύτερες επιδημιολογικές ιατρικές μελέτες, τις δημοσιεύουν Αμερικανοί ερευνητές για δύο κυρίως λόγους: 1) Ο πληθυσμός των ΗΠΑ αποτελείται από πολλές και διάφορες φυλές με έντονα πολυπολιτισμικά στοιχεία, άρα εύκολα κάποιος μπορεί τα όποια ευρήματα να τα γενικεύσει σαν να αφορούν όλο τον πλανήτη και 2) Τα αποτελέσματα αναλύονται πάντα και επιστάμενα από τους οικονομολόγους των κρατικών και ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών οι οποίοι και καθορίζουν τις οικονομικές καλύψεις των πελατών τους σε εργαστηριακούς ελέγχους και φάρμακα, ανάλογα με τον επιπολασμό την και βαρύτητα ενός συγκεκριμένου αιτίου (DOI: 10.1007/s00198-013-2616-y).

Σύμφωνα λοιπόν με τις Αμερικανικές μελέτες το 10,3% των ατόμων άνω των 50 ετών έχουν Οστεοπόρωση στις ΗΠΑ (https://doi.org/10.1002/jbmr.2269). Αντίθετα τα αποτελέσματα μιας μελέτης από την Κίνα έδειξε ότι ο επιπολασμός για τις ίδιες ηλικίες ήταν στους μεν άνδρες ήταν 6.46% και στις γυναίκες 29.13% (https://doi.org/10.1002/jbmr.3757). Τέλος σε μία επιδημιολογική μελέτη μετανάλυσης που αφορούσε 103.334.579 άτομα ηλικίας από 15 έως 105 χρόνια η Οστεοπόρωση στον πλανήτη (2021) έχει επιπολασμό 18.3%. Ο μεγαλύτερος επιπολασμός ήταν στην Αφρική, 39,5% αλλά δεν είναι σίγουρο διότι εκεί το δείγμα ήταν περιορισμένο σε αριθμό ατόμων (DOI: https://doi.org/10.1186/s13018-021-02772-0).

Για την διαφορά του επιπολασμού της Οστεοπόρωσης μεταξύ του αστικού και του αγροτικού πληθυσμού έχουν γραφεί λίγα άρθρα στην διεθνή βιβλιογραφία και κάποια διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους γιαυτό και εμείς επιλέξαμε αρχικά  ένα πολύ πρόσφατο (2023) άρθρο που αφορά την Κίνα για δύο κυρίως λόγους: α) Όσο πιο πρόσφατο είναι το άρθρο τόσο στηρίζεται και σε πλουσιότερη και πιο σύγχρονη βιβλιογραφία και β) Η Κίνα είναι μια τεράστια χώρα η οποία παρά την εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη της, τις τελευταίες δεκαετίες, οι διαφορές του πληθυσμού, σε πολλά επίπεδα, και ιδιαίτερα μεταξύ των αστικών και των αγροτικών της περιοχών της είναι ακόμη έντονες. Μια παλαιότερη μετανάλυση είχε διαπιστώσει ότι στην Κίνα ο επιπολασμός της Οστεοπόρωσης ήταν ελαφρώς χαμηλότερος στην αστική Κίνα από ό,τι στις αγροτικές περιοχές (20,87% έναντι 23,92) (https://doi.org/10.1186/s12889-016-3712-7). Αλλά και τα αποτελέσματα του άρθρου που επιλέξαμε έδειξαν πάλι ότι ο επιπολασμός της Οστεοπόρωσης ήταν υψηλότερος στην κινεζική αγροτική περιοχή (10,33%) από ό, τι στην αστική (5,22%). Οι διαφορές αυτές  στον επιπολασμό της Οστεοπόρωσης μεταξύ των δύο περιοχών, σύμφωνα με τους ερευνητές μπορεί να σχετίζονται με την δομή του πληθυσμού. Στην Κίνα, τα νέα, υγιή και δραστήρια άτομα τείνουν να συρρέουν σε αστικές περιοχές, ενώ οι ηλικιωμένοι παραμένουν εκεί που ήταν πάντοτε,  δηλαδή στις αγροτικές περιοχές, άρα για ηλικιακούς και μόνον λόγους μπορεί η Οστεοπόρωση να είναι υψηλότερη στους αγρότες.

Σε άλλη μελέτη οι Maddah και συν. υποστήριξαν ότι τα αποτελέσματα τους έδειξαν ότι οι γυναίκες στις αγροτικές περιοχές είχαν σημαντικά υψηλότερο επιπολασμό Οστεοπόρωσης από τις γυναίκες των πόλεων και ερμήνευσαν το εύρημα υποστηρίζοντας ότι οι γυναίκες αυτές είχαν χαμηλότερο επίπεδο μόρφωσης από τις αστές και όπως έχει δειχθεί και από άλλες μελέτες, όσο υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης έχει κάποιος τόσο προσέχει περισσότερο και δεν παθαίνει εύκολα Οστεοπόρωση (https://doi.org/10.1186/1471-2458-11-845).

Και όμως σε μία κοντινή χώρα της Κίνας, την Ιαπωνία, ο επιπολασμός της Οστεοπόρωσης στις αστικές περιοχές της ήταν σημαντικά υψηλότερος από αυτόν στις αγροτικές περιοχές (https://doi.org/10.1007/s00223-002-1069-7). Εάν προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε αυτά τα αντικρουόμενα ευρήματα μεταξύ των δύο αυτών ασιατικών χωρών, με περίπου φυλετικά παρόμοιο πληθυσμό, μόνο μία ερμηνεία είναι δυνατή. Η Κίνα και η Ιαπωνία είχαν διαφορετική χρονική εξέλιξη στο οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο. Η πρώτη, για πολιτικούς λόγους, άργησε να εξελιχθεί οικονομικά, συγκριτικά με την δεύτερη, για κάποιες δεκαετίες. Η διαφορά αυτή αποτυπώνεται και στις συνθήκες διαβίωσης και μόρφωσης του πληθυσμού της. Άρα στην Κίνα οι διαφορές μεταξύ των αστών και των αγροτών σε πολλά επίπεδα, είναι ακόμη έντονες και αυτές μετράμε σήμερα και βρίσκουμε την επιδημιολογία του επιπολασμού της Οστεοπόρωσης. Πιστεύω ότι όταν η Κίνα και η Ιαπωνία εξισωθούν οικονομικά τότε ο επιπολασμός της Οστεοπόρωσης θα αναστραφεί και οι αγρότες θα έχουν ίση ή λιγότερη Οστεοπόρωση από τους αστούς. Μελέτες έχουν δείξει ότι η καλύτερη διατροφή, η μεγαλύτερη κινητικότητα, η λιγότερη μόλυνση του περιβάλλοντος, χαρακτηριστικά μιας διαβίωσης στην επαρχία επιδρούν θετικά στην δημιουργία της οστικής πυκνότητας και εάν προσθέσουμε σε αυτά και τα θετικά μιας εξελιγμένης οικονομικής κατάστασης των αγροτών που είναι αποτέλεσμα μιας γενικότερης οικονομικής βελτίωσης ενός ευνομούμενου κράτους με αποτέλεσμα την παραμονή του νεότερου ηλικιακά πληθυσμού στα επαρχία θα ενισχύσει την  μείωση των ποσοστών της Οστεοπόρωσης. Τέλος σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε ότι η καλύτερη οικονομία βελτιώνει και την επαφή με την μόρφωση, σε όσους βέβαια επιθυμούν και η μόρφωση βελτιώνει το ποσοστό της Οστεοπόρωσης ((https://doi.org/10.1186/1471-2458-11-845). Εάν προσθέσει κάποιος όλα αυτά τα θετικά στοιχεία τότε ο επιπολασμός της Οστεοπόρωσης των αγροτών θα μειωθεί αισθητά αλλά εάν θα γίνει βέβαια ίσος ή λιγότερος από των αστών είναι θέμα και χρονικό και πολιτικό.

Ένα άλλο θέμα εξίσου σημαντικό που εξάγεται από αυτήν την μελέτη είναι ότι οι μελλοντικές επιδημιολογικές μελέτες κάποιων παθήσεων σαν την Οστεοπόρωση, με πολλαπλά αίτια, θα πρέπει σύμφωνα με την άποψη μου να γίνονται σε δείγμα πληθυσμού όχι μόνο με παρόμοια δημογραφικά στοιχεία που τις περισσότερες φορές περιορίζονται την ηλικία, το φύλο, τα επίπεδα βιταμίνης D κ.λπ. αλλά θα πρέπει να προστεθουν και το ανάλογο οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο. Μελέτες δηλαδή σε όσο το δυνατό πραγματικές καθημερινές συνθήκες, απόλες τις πλευρές,  διότι κάποιες φορές τα αποτελέσματα μελετών με το ίδιο ερώτημα μας δίδουν αλλοπρόσαλλες και αντιφατικές απαντήσεις. Όπως έλεγε και μια παροιμία των αρχαίων Ελλήνων  «Εγώ σκόρδα σοι λέγω, συ δε κρόμμυα αποκρίνει»  δηλαδή «Εγώ για σκόρδα σου μιλάω και εσύ για κρεμμύδια μου απαντάς».